“Kriprat e banjës”, një drogë vdekjeprurëse

“Kriprat e banjës”, një drogë vdekjeprurëse

 “Efektet janë vdekjeprurëse”. Kështu shkruan “New York Times” në lidhje me substancat narkotike që quhen ndryshe “kriprat e banjos”.

Presigjozja amerikane paraqet një sërë rastesh ku tregohen efektet që këto lëndë japin tek përdoruesit e tyre: Në shtetin vdekjeprurës të Indianës një person është ngjitur në tubin e një flamuri në anë të rrugës dhe është hedhur në mes të trafikut. Një tjetër ka mësyrë me forcë në një manastrir dhe ka therrur për vdekje një prift. Në të dyja rastet nuk ka një motiv të qartë.

Por kryesisht këta përdorues dëmtojnë veten e tyre: Në West Virginia një grua është plagosur rëndë me një thikë pasi ishte e bindur se diçka e tmerrshme fshihej nën lëkurën e saj. Në Louisiana, një 21 vjeçar ka prerë fytin dhe më pas është vetëvrarë me një pushkë.

Përhapja e këtyre drograve po ndodh shumë shpejt dhe kryesisht janë të rinjtë që i përdorin. Efekti i tyre po trondit edhe vetë mjekët dhe autoritetet amerikane. 

Mbroni fëmijët tuaj nga drogat..........!

Mbroni fëmijët tuaj nga drogat......!

 (Artikull për prindërit)

Keqpërdorimi i drogave është problem me të cilin përballen numër gjithnjë edhe më i  madh i familjeve në vendin tonë.Arsyeja e kapjes së të rinjëve me drogën më së shumti manifestojnë nevojën për të treguar pjekurin,dëshirën për ruajtjen e shoqërisë me moshatarët  që marrin drogë,jogaditshmërsinë për përballje me problemet në shkollë ose raportet me njerëzit e rrethit te ngushtë apo të gjërë,dëshirën për arritjen e kënaqësisë…
Në këtë apo në atë menyrë, prindërit marrin pjesë në ndonjë prej rasteve te përmendura. Moskuptimi ose nënvlerësimi i problemit (‘’kjo i ndodh fëmijëve të tjerë, jo edhe fëmiut tim’’), mungesa e kohës së lirë, jo pajtimi me rolin e prindit dhe jopërgjegjësin me rapotet ndaj fëmiut,prindërit stimulojnë ‘përgjigjje të gabuar’ jopërgatitjen e njeriut të ri në rreth me përvojë,duke përfshirë edhe keqpërdorimi i drogave. Pasojat e lajthitjes në kryerjen e obligimeve të prindërve i bartin më shumë fëmijët por as prindërit nuk do të jenë te kursyer.
Keqpërdorimi i drogave është një porosi. A jeton në shtëpinë tuaj ndonjë të cilit i nevojitet ndihma dhe mbështëtja që të bëj ballë presionin e moshatarëve nga keqpërdorimi i drogave? A jeni të vetdijshëm për at të ndihmoni fëmiut tuaj? A e dini si?
MESONI GJITHCKA QE  DUHET TE DINI PER DROGAT

Gjëja e parë që duhet të bëni që të jeni instruktor i dobishëm dhe këshilltar i fëmijes tuaj është që grumbulloni dije të nevojshme për drogat.
Kerkoni literaturë adekuate, përcillni TV emisionet për këtë temë dhe lexoni gjithë informacionet në gazeta që kanë lidhje me drogat, është me rëndësi ta dini si dhe cka përdorim të rinjtë (drogat më te popullarizuara te të rinjtë, madje edhe mjetet si gomat për shtrëngimin e krahëve, lugët për hashash, pa mos i harruar llojet më të përdoruara siç janë marihuana, amfetamini, heronina, eksatazi.
Kur grumbulloni informatat materialet edukuese lexoni së bashku me gruan në mënyrë që porosia e drejtuar fëmiut është më efikase nëse prindërit kanë të njejtat qëllime. Informatat kontradiktore mund të krijojnë konfuzion dhe pasiguri te fëmiu, dmth.  do të formoj jobesim te prindi si burim i informacionit.

TRANSFERONI DIJEN E JUAJ PER DROGAT TE FEMIJA

Fatkeqësisht, shumica e fëmijëve i marrin informatat rreth drogave jasht shtëpisë së tyre. Disa prindë nuk kanë sukses të mësojnë fëmijët e tyre për drogat duke menduar se ka edhe “gjëra më të rëndësishme!’’, e, të tjerë frikohen te flasin duke menduar sebiseda për drogat do të qoj te eksperimentimi.Shumë prind besojnë se keqpërdorimi i drogave nuk do tu ndodh bash fëmijëve të tyre.
Si të transferoni informatat e nevojshme fëmijëve të tyre?
Së pari kurrsesi përmes ligjërimitë.
Së dyti, jo përmes orëve formale të edukimit. Bisedoni me fëmiun tuaj në çfardo situate që ua mundëson një gjë të tillë-derisa shikoni Tv ose dëgjoni radio,derisa lexoni, derisa vozisni veturën, etj.
Së treti, përdorni ilustrime nga librat që të tregoni fëmiut se si duken drogat e ndryshme, që tu kuptojnë më lehtë.
Së katërti, nëse fëmiu i juaj përdor drogë për tu liruar nga nervoza, duhet ta dij së lehtësimi është vetëm përkohësisht.
Së pesti, të përdorni modele –shembuj të atyre që droga ua ka shkatrruar jetën (këngëtar, sportista etj) e që kanë pranuar se kanë qenë të mvarur dhe se ua ka shkatrruar droga jetën.
Nën gjashtë, informoni fëmiu me cilat pasoja përballen ata që përdorin droga.
2.2. Në cilën moshë  duhet të filloni me edukimin për drogat?
Kurre nuk mund te filloni shumë herët.Në rastin ideal nga mosha 4 vjecare por natyrisht çfardo moshe ne vitet e adoleshencës është më mirë se kurrë.

NDALONI FËMIJET TUAJ TË MARRIN DROGË

Rregulli i parë dhe më i rëndësishem që duhet të vendosni është se nuk guxon asnjë drogë të sillet në shtëpi në asnjë rast.Cigare, alkool, marihuana, barna psikoaktive edhe droga të tjera duhen të hudhen nga shtëpia nëse doni që fëmijët  të kuptojnë drejtë atë që doni  tua thuani. Në këtë duhet të jeni:
            a)specifik-tregoni arsyen e vendosjes së  rregullave për drogat.
            b)konsistent-bëni rregullat të qarta:sqarojini fëmiut se rregullat vlejnë në cdo kohë dhe në cdo rast.
           c)i vendosur-kur thyhet rregulla përdorne dënimin e paraparë për situatën e dhënë.

RISHIKONI SE SI SJELLJET E JUAJA NDIKOJNË NË ZHVILLIMIN E SISTEMEVE TE VLERAVE TE FEMIJES

Fëmijët kopjojnë sjelljet e familjareve të tyre.A janë sjelljet e juaja reflektim i qëndrimeve të tyre për përdorjen e duhanit, alkoolit, marihuanës, kokainës dhe drogave të tjera. Atë që mendoni thuani dhe, çka është më e rëndësishme, ajo që është më rëndësishme , ajo që bëni ka ndikim të madh te ata. Mos pini në asnjë mënyrë duhan e aq më pak alkool.

PROMOVONI KOMUNIKIM TË HAPUR

Flisni me fëmijet tuaj për tema të llojllojshme përfshirë edhe drogat.Komunikimi me ta është tregues se ju brengoseni për ta.Pysni ata për shkollën, lojrat, e sidomos rreth shokëve te tij pasi ata mund të kenë një ndikim shumë të madh në jetën e tij dhe nëse ata me te cilët shoqërohen përdorin marihuanë për ngritjen e disponimit ka gjasa të mëdha që edhe fëmiu i juaj do ta bëj një gjë të tillë.
Si mund të prisni se do të bisedoj me ju për gjëra më të rëndësishme për jetën e tij nëse ju nuk bisedoni me të për ngjarjet e përditshme?
9.si do ta dini se fëmiu i juaj përdor drogë?
Në rast se aktiviteti i juaj nuk ka qenë i mjaftueshëm që ta parandaloj keqpërdorimin e drogave, është e nevojshme të bëhet identifikimi i hershëm dhe ti drejtoheni specialistave. Me vëmendje vëzhgone fëmiun e juaj dhe zbuloni shenjat fizike dhe psikosociale. Këto janë shumë të rëndësishme për orinetimin për profesionistin.

SHENJAT FIZIKE

a)jorregullsi ne pamjen dhe gjendjen fizike
b)problemet me stomak janë gjithnjë të pranishme,pasi alkkoli iriton stomakun
c)sytë i ka të skuqur, e koolitja kronike mund te jentë e pranishme në rastin e përdorimit të marihuanës. Adoleshentët që marrin marihuana zakonisht bartin size te errta që të ruajnë sytë nga drita që i pengon.
d)venat e zgjeruara, largim i oreksit dhe humbja në peshë janë shenja të shpeshta të keqpërdorimit të stimulantëve.
e)teshtitjet nga hunda dhe irriti hundës, rrjedhja e gjakut nga hunda, problem me sinuset janë prezente tek personat që thithin kokain.
f)mosbesimi dhe paranoja ose pseudopsikoza mund të jenë pasoj e keqpërdorimit të amfetaminës,kokainës ose fenilciklidinës.
g)halucinacionet mund të jenë pasojë e keqpqerdorimit të drogave halucinogjene.
h)gjurmë të shiringave në duar ,infektime të zgjeruara në lëkurë janë të pranishme tek keqpërdoruesit e (“opiodave?}  . Të mvarurit bartin rroba me mangë te gjata madje edhe verës.
i)Urtikarie(te pytet per kete term mjeksor)ne hundë dhe duar mund të jetë pasjojë e përdorimit të inhalantëve.

SHENJAT PSIKOSOCIALE

Vlerësimi psikosocial mund të jetë më i dobishëm se vlerësimi i pamjes së adoleshentit. Ajo përfshinë të dhana për funksionimin personal, raporte familjare, funksionim në shkollë, aktivitete të lira, problem në punë, ardhje e përplasjeve me ligjin dhe funksionimin psikologjik.
Funksionimi personal vlerësohet në bazë të përgjigjjes së këtyre pyetjeve:
A ka ndryshime në pamjen fizike dhe shprehive higjienike të adoleshentit?
A gënjen, mashtron dhe vjedh?
A ka humbje të paspjegueshme te parave apo gjesendeve?
A ka nga shkaqe të paspjegueshme,fëmiu juaj shuma të mëdha të parave?
A bart slogane në rroba që kanë lidhje me droga(përdorim të drogës)
A keni ndjenjë se mundohet të ju fsheh diçka, për shembull a pëshpërit kur flet në telefon?
A kalon një kohë të gjatë në tualet me dyer te mbyllura?
A ka pasur episode te harresës,pamundësi që të kujtojndonjë pjesë të jetës ,që ta kujton errësimin e vetëdijes?
A thotë se pjesa tjetër e botës e ka humbur,,hapin me kohën”?
A del shpesh nga shtëpia?
Apin cigare?
A pin dhe a  i vie arome e alkoolit?
A bart syze për diell madje edhe ne ambinete te mbyllura?

RAPORTET FAMILJARE

A  janë raportet familjare me antarët e familjes të crregulluara?
A heq dore verbalisht të ofendoj antarët tjerë të familjes?
A është kryesisht rrebelues?
A  qendron jasht deri vonë dhe i ik dhënies precize të informatave për lëvizjen e tij ose jep informata sipërfaqsore?
A keni vërejtur mungesë të disa gjërave me vlera nga shtëpia?
     9.4. RAPORTET ME MOSHATARËT
A I ka ndërruar shokët e mëparshëm me shokë më pak të dëshiruar?
A janë shumica e shokëve keqpërdorues ose te mvarur nga droga?
A kanë dalluar shokët e tij në sjelljet e tij përdorim të drogës?
     9.5. FUNKSIONIMI NË SHKOLLË?
A  ka marr nota të dobëta?
A ik nga orët e mësimit?
A ka problem me personelin e shkollës?
A është I përjashtuar nga shkolla?

AKTIVITETE T E LIRA

A është larguar nga aktivitet me të cilat është marr më herët?
A del më me knaqësi me shokët se sa të merret me ndonjë aktivitet?
A interesohet shpesh për këngëtar të caktuar (të cilët njihen se kanë qen përdorues te drogave si 2Pac)?

FUNKSIONIMI PSIKOLOGJIK

A është vazhdimisht I hidhëruar?
A është shpesh në depresion?
A ka mendim te keq për veten?
A ndrron shpesh disponimin?
A është sjellja e tij shpesh e papritur?
A ka humbje të aftësisë për punë te motivuara(sindrom te amotivacionit)?
A pasur tendenca suicidale(vetvrasëse)me gjeste ose porosi?

PROBLEME ME LIGJ(ME PYT PER TERMIN ADEKUAT)

A ka pasur problem për shkak të vozitjes nën ndikimin e alkoolit,marihuanës ose substancave te tjera kontrolluese ose sjelljeve te pakontrolluara ose punë kriminale?

CKA TË NDËRMIRRET NË SITUATA TË TILLA?

 Hapi i parëqë duhet të ndërmirrni kur dyshoni se fëmija u juaj përdor drogë është të konsultoni profesionist.
Ekzistojnë një numër i madh i personave tektë cilët mund të drejtoheni,si pediatër,psikolog të fëmijëve,mjekësve të varësië,por gjithsesi është më mirë të kontaktoni profesionist për prandfalimin dhe mjeksimin e sëmundjeve të varësisë.
Varësisht sa shpejte bëni këtë hap,në masë të madhe varet sa trajtimi do të ndaloj rrjedhjen e varësisë nga droga.
Nndoahta nuk mund të bëni gjithçka, por kjo nuk është arsye për të mos bërë asgjë nga ajo që sugjeruam sit ë dobishme dhe të nevojshme për  ndalimin e keqpërdorimit të drogës.
Ndoshta është mu ajo që do ta shpëtoj nga rreziku dhe do të bëj që pjesën tjetër të jetës ta qoj I lumtur,e së bashku me të edhe ju si prind i tij. Ndoshta shanse të tjera nuk do të ketë.Të jeni të sigurt-ai investim paguhet.

Trafikantët e drogës, në shkolla ,KUJDES!

Në ambientet e shkollave të mesme shpërndahet drogë. Të paktën 8% e të rinjve të moshës 16 deri në 18 vjec janë shprehur se në shkollat e tyre u është ofruar drogë. Marijuana mbetet një ndër drogat më të përdorura.

Specialistet e Institutit te Shendetit Publik tregojne se rreth 8% e te rinjve kane konsumuar marijuanë.

“Droga më e përdorur është marijuana, pothuajse gjysma e tyre e kanë provuar në moshën 15-16 vjecare”, thotë Roland Bani, specialist i ISHP-së. Adoleshentet jane me te prekur nga depresioni,dhe 8 % e tyre kane tentuar te vetvriten.

“Në raportin meshkuj-femra ndryshimi eshte sinjifikativ. Këtë problem e raportojnë 33 perqind e femrave dhe 16 përqind e meshkujve. Pothuajse 8 perqind e te intervistuarve kane menduar te bejne vrasje gjate vitit te fundit”, thotë Bani.

60 % e ketyre te rinjve kane provuar duhanin, edhe pse me ligjin e shtetit shqiptar te vitit 2006, ndalohet shitja e duhanit tek moshat nen 18 vjec.

Narkomania:- Përdorimi,Pasojat Parandalimi!

DEFINICIONI

Me narkomani kuptojmë dëshirën jonormale dhe të zgjatur që manifestohet nga disa individ për lend ( substanca ) toksike ose drogë , të cilat i kanë njohur aksidentalisht ose të cilat i përdorin vullnetarisht duke kërkuar prej tyre efekte : qetësuese , euforizante ose dinamike dëshirë kjo që bëhet shumë shpejt një zakon tiranik dhe që ushtron në formë të padiskutueshme në rritjen e progreseve të dozave.

VARËSIA NGA DROGAT

1.DEFINICIONI


Droga është një substance toksike e cila mund të ndryshoj gjendjen e vetëdijes.


HISTORIKU


Përdorimi më i vjetër mendohet të ketë filluar në Mesopotami mija vjetë para epokës sonë, ndërsa në Greqinë antike përdorej lëngu i opiumit.Rreth vitit 1000 të epokës sonë opiumi përdorej gjithashtu në Kinë dhe Orient.Në Evropë droga fillon të përdoret në shekullin XIX.Evropa e shekullit XIX dispononte mjaft të dhëna për drogat , në veçanti për Opiumin dhe Kanabisin , që përdoreshin në mjediset intelektuale dhe aristokrate.Në periudhën midis viteve 1950 – 1960 droga vërshon botën bashkëkohore si krizë depressive e rinisë , janë vitet e një lëvizje antikulturore.

2.LLOJET E DROGAVE DHE KARAKTERISTIKAT


Marihuana – është një përzierje në ngjyrë të gjelbër apo të hirtë e luleve dhe gjetheve të copëzuara e të thara të bimës Kanabis Sativa.
Hashashi – prodhohet nga ekstrakti i rrëshirës së Kanabisit.
Kokaina – është një pluhur i bardhë që del nga gjethet e bimës “ Coca “ të Amerikës Jugore.
Heroina – është nënprodukt i morfinës , një substance me origjinë natyrale e nxjerrë nga boçja e bimës së Opiumit.Përgjithësisht shitet në formë pluhuri me ngjyrë të bardhë ose ngjyrë kafeje ose si një substance e zezë e ngjitshme.
Amfetaminat – janë lëndë sintetike.
Halucinogjenët – njihen mbi 600 mijë lloje të bimëve halucinatore në botë.Afërsisht 60 prej tyre përdoren dhe janë përzgjedhur nga njeriu për nga përparësitë halucinatore që kanë.
Solvantet – kuptojmë tretësit , ngjitësit , llaqet , eterin , trikloretilenin , benzenin etj.
Opiumi – është një lëndë narkotike në formë të lëngut qumështor që nxirret nga prerja e kapsollës së një bime ende të papjekur të quajtur Papever Somniferum.Fjala Opium rrjedh nga greqishtja që do të thotë Lëngë.

3.MËNYRAT E MARRJES SË DROGAVE


Drogat merren në mënyra të ndryshme dhe varet nga lloji i drogës si dhe ndikimi i saj.
P.sh. drogat e forta dhe me ndikim të shpejtë siç janë Heroina , Kokaina merren përmes të thithurit nga hunda si dhe me injektim në venë , kurse drogat e tjera si Marihuana Hashashi , Opiumi merren me anë të thithjes së tyre në formë cigareje ose në formë çaji apo gjethet e përtypura .Drogat sintetike siç quhen drogat e përpunuara kimikisht përdoren më shumë në formë tabletash dhe këto kryesisht përdoren në mjekësi për qëllime terapeutike.


4.EFEKTET E DËMSHME NË ORGANIZËM


Varësisht nga lloji dhe nga mënyra e përdorimit apo kanë efekte shumë të dëmshme në organizëm duke filluar nga humbja e të perceptuarit , lodhje e organizmit , humbje e oreksit , rënie në peshë , dhimbje të shpeshta koke , sëmundje të organeve të frymëmarrjes , rënie e koncentrimit , sëmundje të lukthit , vjellje , zbehje , sëmundje të gjakut , mundësi e rritur për kancer , numër i zvogëluar i spermatozoidëve te meshkujt , kurse tek femrat rrezik i shtuar për shterpësi dhe zbehje e kënaqësisë seksuale , çrregullime të ritmit të zemrës , pagjumësi , halucinacione , ethe dhe të dridhura të shpeshta , temperatura të ulta trupore , varësi psiqike etj.


KOMPLIKIMET


Komplikimet tek personat që marrin drogë janë të shumta .Ndër komplikimet më të mëdha janë Mbidozimi , Koma ( pastaj Vdekja ) , Hepatiti B dhe C , Karies Dentar , SIDA ( si pasojë e shkëmbimit të shiringave etj.) si dhe sëmundje tjera gjaku.


5.MJEKIMI – TRAJTIMI


Puna më e madhe që duhet bërë me këtë rast është parandalimi i kësaj dukurie të keqe në shoqëri.Kjo mund të bëhet me ndihmën e gjithë atyre që kanë mundësi të ndikojnë në forma të ndryshme në ngjitjen e vetëdijës tek të rinjtë duke filluar që nga familja , rrethi ku ata jetojnë , shkolla , shoqëria etj.Kjo duhet të bëhet perms shpërndarjes së informacioneve të ndryshme , njohjes së rrezikut nga këto substanca , rrezikut nga sëmundje të ndryshme të tjera siç është HIV / AIDS etj.Rastet e rënda ose të mbidozuara trajtohen në spital duke përdorur medikamente të cilat stabilizojnë në një masë të sëmurin.Mirëpo duhet pasur kujdes në mos rikthimin e sërishëm të marrjes së drogave tek ata të cilët mjekohen njëherë.

Narkomania problem serioz për shoqërinë kosovare

Pa dyshim se çdo shtet i ri që është në periudhën e tranzicionit, ballafaqohet me shumë sfida dhe probleme duke u nisur nga problemi i varfërisë e deri tek problemet tjera shoqërore. Andaj, edhe Kosova si shtet i ri, po ballafaqohet me shumë sfida, probleme e në veçanti këtu duhet përmendur problemin e narkomanisë i cili problem tani ka marrë një kthesë tjetër dhe si i tillë paraqet një kancer për vetë shoqërinë.

Shoqëria kosovare krahas shumë problemeve tjera po përballet me një devijantizëm të vetë rinisë e cila si duket e ka zgjedhur një integrim social në një formë tjetër, dhe një akomodim drejt kësaj rruge. Përdorimi i narkomanisë tani më është hipershpejtuar me një shpejtësi, sa që akoma nuk mund të kemi shifra të sakta, ku varësisht nga konteksti shoqëror ato mund të jenë të ndryshme.

Zhvillimi i jetës moderne ka mundësuar individit një liri më të madhe se sa më herët, por në anën tjetër kjo liri ka bërë që njeriu të mbyllët në vetën e tij, madje në atë që Erick From theksonte “se pikërisht kapitalizmi i ka kontribuar shumë rritjes së lirive individuale, por njëkohësisht njerëzit i ka bërë më të izoluar…“. Në këtë drejtim keqkuptimi i konceptit të lirisë, pluralizmit e të tjera, ka bërë që edhe koncepti i familjes tradiconale të ndryshon, pastaj edhe raporti në mes të prindërve dhe fëmijëve të jetë i zbehur.

Mund të themi se tek familja kosovare ka filluar të bie edhe ai “solidariteti social” që ishte dikur dhe të zëvendësohet me një individualizëm tejet të lartë. Me zhvillimin e modernizmit dhe ardhjen e mikro-kulturave si dhe ballafaqimin me sub-kultura të ndryshme, pastaj migrimet fshat-qytet, ndryshimet sociale si dhe shumë elemente tjera ka bërë që edhe vetë individi të jetë konfuz lidhur me identitetin e tij. Andaj, në këtë drejtim nuk kanë munguar edhe sjelljet devijante të shumta, e në veçanti përdorimi i drogës si një dukuri negative shoqërore.

Narkomania është bërë problem i madh i shoqërisë kosovare, edhe pse daton qysh herët kjo dukuri, pas luftës është bërë një çështje që meriton një analizë të thellë edhe pse pothuajse nuk po i preokupon aq organet përgjegjëse. Hulumtimet që çdo herë e më shumë po zhvillohen, tregojnë të dhëna të shumta rreth përdorimit të drogës në Kosovë e sidomos nga të rinjtë. Shtrohet pyetja? Çfarë kanë bërë institucionet tona për parandalimin e këtij fenomeni? Sa kanë krijuar politika për sensibilizimin e vetë të rinjëve kosovar lidhur me këtë dukuri. Pasi që të rinjtë janë ata që më së shumti konsumojnë këtë dukuri negative.

Dihet se deri më tani, përveç disa konferencave për shtyp nuk ka ndonjë iniciativë e cila do të vlente të përmendet. Vlen të theksohet se përdoruesit më të mëdhenj janë të rinjtë, e sidomos adoleshentët, por një pjesë e tyre i takon gjinisë femërore që në të vërtet paraqet një kancer për shoqërinë kosovare. Po të referohemi vetëm një vëzhgimi të thjesht në terren, shohim se një pjesë e lagjeve të kryeqytetit ka grupe të të rinjve të cilët grupohen dhe argëtohen me narkotikë, sa që shpesh tek qytetarët mund të krijohet edhe një lloj pasigurie, sepse në disa raste nga përdorimi i drogës munden shumë lehtë që gjërat të dalin nga kontrolli, dhe të marrin forma tjera.

Si pasojë e afektit, mund të vihet në pikëpyetje edhe vetë jeta e qytetarëve nga grupe të ndryshme, sa që shpesh mund të thuhet sikur ngjasojnë me kuartet e lagjeve të varfra të zezakëve në Amerikë. Prandaj, pavarësisht nga grupe dhe mosha të ndryshme që janë të përfshira në këtë dukuri negative të shoqërisë, ato mund të jenë të shumta andaj, ne kemi identifikuar katër grupe prej tyre:

• Grupi i parë është shumë këmbëngulës me faktin që nuk e pranon drogën si element pozitivë në shoqëri, aty bëjnë pjesë: biznesmen të ndryshëm, një pjesë e stafit të organizatave joqeveritare që zakonisht e kanë rutinë narkomanin qoftë ajo mariuhanë po diçka tjetër, një pjesë e këngëtarëve (personave V.I.P) etj. Ky grup zakonisht prapa skenave në kuptimin metaforik përdor narkotikë si shkak i disponimit, argëtimit, shmangies së problemeve etj.

• Grupi i dytë përbën të ashtuquajturin grupi ,,Happy’’ e që karakterizohet me ahengjet e ndryshme, në gazmende, pube, clube të natës etj, ku bëjnë pjesë zakonisht mosha nga 18 – 35 vjet. Ata nisën nga fakti që nuk janë përdorues të rregullt të drogës por, vetëm si kalimtarë të rastit në këto manifestime, dhe përdorin narkotik vetëm sa për argëtim.

• Grupi i tretë është grupi i ,,Vdekjes,, në atë kuptim që ata janë përdoruesit e rregullt të drogave të ndryshme, bëjnë biznes me to, si dhe stimulojnë të tjerët për të përdorur më shumë narkotik. Është grup i vdekjes sepse ata kanë zgjedhur këtë rrugë dhe rregullisht e përdorin drogën, andaj edhe jetëgjatësia e tyre është shumë e shkurtër.

• Dhe në fund kemi grupin e katërt, ku bëjnë pjesë dilerët e ndryshëm, apo bossat që quhen ndryshe edhe ,,Jaka e Bardhë”, të cilët kanë organizatën e tyre, kanë njerëzit që merren me këto punë dhe ata qëndrojnë larg këtyre punëve, kinse nuk kemi asgjë me këtë dukuri.
Shkaqet e përdorimit të drogës në shoqërinë kosovare
Nga shkaqet që mund të shtyjnë drejt këtij problemi janë të shumtë dhe këtu duhet atribuuar faktorëve të jashtëm dhe të brendshëm. Prandaj, në këtë drejtim mund të veçojmë disa nga faktorët si: dobësimi i rolit të familjes dhe zbehja e raporteve në mes të prindërve dhe fëmijëve, mungesa e një kontakti pragmatik prind-fëmijë (mos vëmendja e prindërve ndaj fëmijëve), mungesa e programeve adekuate nëpër shkolla lidhur më këtë dukuri, roli mediave nacionale dhe nevoja për më shumë programe lidhur më këtë fenomen, infrastruktura e dobët, pastaj shkaqet ekonomike – sociale, papunësia, varfëria si dhe shumë faktorë tjerë që padyshim se nuk do të mjaftonin t’i përmendim në një shkrim të tillë të shkurtër...
Si mund të parandalojmë këtë dukuri?
Në bazë të kësaj analize që thurëm deri më tani, është e nevojshme që të paktën të paraqesim një rekomandim lidhur më këtë dukuri negative e cila përbën një kancer për vetë shoqërinë.

Andaj, në këtë drejtim duhet që së pari roli i prindit të jetë më praktik dhe të zhvillojë komunikime, biseda më shumë me fëmijën e tij, në mënyrë që të kemi një pragmatizëm komunikativ drejt sensibilizimit të vetë fëmijës për këtë dukuri më herët se sa kur të hynë në lojë. Pastaj sensibilizimi i vetë opinionit të gjerë lidhur me këtë dukuri negative, hartimi i projekteve konkrete nga organet përgjegjëse, në mënyrë që të rinjve t’u mundësohen kushte më të mira për zhvillimin e aktiviteteve, në mënyrë që të shmangen kësaj dukurie.

Media të ketë një rol më konstruktiv, pragmatik dhe të krijojë programe më shumë për këtë dukuri. OJQ-të e ndryshme që janë në Kosovë të merren më seriozisht me luftimin e kësaj dukurie negative, të krijohen aktivitete më shumë për rininë. Shkollat të luajnë rolin e tyre në edukimin dhe sensibilizimin e nxënësve etj.

Këto ishin vetëm disa nga format e parandalimit të kësaj dukurie, sepse në dioptrinë analitike normalisht që ka edhe forma tjera, që mund të jenë shumë praktike dhe pragmatike, mirëpo një prej elementeve që duhet bërë rreth parandalimit të këtij fenomeni është padyshim sensibilizimi i vetë opinionit të gjerë.

Historia e vërtetë: Pse u ndalua Marijuana?

Marijuana (spanjisht), ose cannabis (latinisht), hemp (anglisht) apo hashash (shqip) është një palnet që mund ta quajmë të mrekulleshëm, dhe ka një histori të gjatë, po aq sa njerëzimi.

E vetmja bime qe mund te kultivohet qe nga Skandinavia ne Ekuator,ka shume veti kurative, rritet shpejt, kushton pak per tu mbajtur dhe ben nje vaj te cilesise se larte.

Ka furnizuar per mijra vjete qyteterumet me te lashta duke dhene 80% te letres, tekstile dhe lende djegese.

Pastaj çfare ndodhi?

Ndodhi qe ne ate periudhe industria filloj te kalonte me ritme te shpejta agrikulturen, dhe me kete parakalim cannabis ishte viktima e pare.

Grupet e reja industriale amerikane qe po lindnin sidomos mbi shfrytezimim e naftes per prodhimin e energjise si (Standard Oil - Rockefeller), dhe ato qe shfrytezonin pyjet per letren (editore Hearst), dhe ato per prodhimin e firave artificiale per veshjet (Dupon) - pra te gjithe sektore ku keto firma kishin investuar sasi te medha paraje.

Por kishin secila perballe kopshtitit te tyre kete konkurrues te fuqishem, keshtu mblodhen forcat per te formuar nje aleance te mjaftueshme per ta mundur.

E vetmja zgjidhje per ti prere kembet ketij kolosi sepse ishte i perhapur ne te gjithe boten ishte....

(Aq sa ne Shqiperi e perdornin edhe si bime zbukurimi, e jo vetem kurative, pyesni gjyshen tuaj dhe ka per t'iu treguar per çajin qe benin me marijuane kunder dhimjeve te barkut, çudi tani po e perdoret edhe ne mjekesi !!!)

ILEGALITETI

Filon keshtu opracioni mediatik per ta demonizuar, shpejt dhe me efiaksitet ("Droga e djallit) dhe ne saje te gazetave te
Hearst (eshte personazhi i famshem i Citizen Kane/Pushteti i katert i O. Wells), i cili kishte nje gazete te madhe ne çdo qytet te Amerikes.

I ndjeshem ndaj parase dhe ne kerkim te nje teme per te fituar popullaritet, Hollywood u lidh menjehere me kete manover
duke dhene kontributin e tij per ti vene vulen perfundimtare ketj produkti.

Filmi "Marijuana": vrasese e rinise - nje thithje, nje feste, nje tragjedi.

Denimi moral udhetonte shpejt, nuk ekzistonte kunderinformacioni dhe per te bere nje ligj qe e ndalonte ne kete klime ishte shume e thjeshte.

Edhe sepse 3/4 e senatoreve qe miratuan ligin e famshem "Marijuana Tax Act" ne 1937, akoma ne fuqi, nuk e dinin qe marijuana dhe cannabis ishin e njejta gje: ishte ai gjeniu Hearst qe futi emrin e ri per te çoroditur njerezit.

Mendime mbi kanabisin

"Sa vrasje, vetevrasje, vjedhje, agresione kriminale, grabitje, shqyerje e xheste maniakale provokon çdo vit, sidomos
mes te rinjeve, mund ta imagjinoni vete... askush nuk e di,kur te vene nje cigare marijuane ne buze, do te behesh nje udhetar i hareshem muzikore, nje i çmendur delirant, nje filozof i qete apo nje vrases... "

HARRY J ANSLINGER . Commissioner of the US Bureau of Narcotics 1930-1962

Fakti eshte se duke nisur nga ai momenet Dupont mbyti tregun me fibrat e tij sintetike (nylon, teflon, lycra, kevlar, emra te degjuar per te gjithe ne, kush nuk ka veshur nje bluze najloni ? jane te gjithe marka origjinale Dupont)

Tregu i makinave po drejtohej perfundimisht drejt perdorimit te benzines (madje edhe sot ne Amerike nuk ezoistojne makinat me nafte!!! vetem keto vitet e fundit po flitet me rritjen e benzines) por motori i pare i ndertUar nga Diesel ishte me karurant vegjetal.

Hearst nderkohe po fillonte shkaterrimin e pyjeve ne menyre sistematike ne Ameriken e Jugut dhe nga kjo lende druri nxorri ne pak kohe aq leter se te çonte drejt falimentimit kokurruesit
Korrit te ketyre njerezve "te mire" u shtohej edhe ai i prodhueseve te cigareve (emrat i dini, lexo paketen) te cilet donin te mbushnin kete boshllek me nje produkt tjeter 100 here me te demshem sesa cannabis.

Multinacionalet e sotme ato qe influencojne qeverite, nuk jane gje tjeter veçse pasaardhesit direkt te asaj aleance historike qe lindi ne vitet '30 midis familjeve industriale.

Si produkt tekstil, cannabis eshte 4 here me i bute se pambuku, 4 here me i ngrohte, 3 here me shume rezistent dhe veshjet rrojne me shume, ka cilesi injifuge, pra nuk ka nevoje per pesticide qe te kultivohet (pyesni fshataret e Lazaratit).

Si karburant kushton sa 1/5 e naftes se sotme me te njejtin rendiment dhe nuk ndot ambientin.

Dhe persa i perket letres kushtin sa 1/10.

Kemi bere biznesin e shekullit.

Sala kur erdhi ne qeveri ne 1992 tha "Fshatari le te kultivoje produktin qe kane me shume fitim, dhe qe atehere plasi mbjellja ne Shqiperi veçse me vone e kapen nga veshet dhe sot edhe ne Shqiperi eshte e ndaluar"

Me gjithe perdorimet qe ka si beme cannabis (edhe ne mjeksi) pse te mos lejohet prodhimi, keshtu ndihmojme me te vertete ekonomine e fshatit dhe luftojme kontrabanden sepse cannabis do te jete e lire dhe askush nuk do te merret më me kontrabande.

Droga tek të rinjtë, dhe profilaksia ndaj saj

Konteksti i përgjithshëm ekonomik, politik, shoqëror, kulturor dhe edukativ i Kosovës, favorizoi edhe shfaqjen dhe përhapjen e shumë dukurive me karakter negativ për shëndetin, e moralin mendor tek të rinjtë. Kështu për një kohë të shkurtër, edhe në Kosovë, kohë më parë ke mundur të shohësh pankarta të mëdha nëpër rrugët e gjitha qyteteve me foto ku shkruan rreth kësaj dukurie të re. Një gjë e tillë për ndonjë vend tjetër mund të mos tërheq vëmendjen askujt, mirëpo për rrethanat tona në Kosovë ishte një goditje e llojit të vet. Sepse marrë në përgjithësi trevat shqiptare, dhe Kosovën në veçanti, kjo dukuri me ndikim tepër negativ nuk ka ndonjë histori jetëgjatë. Shoqëria jonë ishte pjesë e një sistemi patriarkal, ku lidhja dhe solidariteti brenda anëtarëve të shoqërisë ishte shumë i fort, respektimi i vlerave tradicionale dhe fetare ishin më stabile dhe më imune ndaj dukurive negative, që gjithsesi shpinin në ruajtje e institucionit të shenjtë të quajtur familje. Mirëpo kjo gjendje me këtë sistem, nuk vazhdoi edhe pas konfliktit të fundit në Kosovë, sepse lufta e fundit në Kosovë ishte edhe një rast i “mirë” për t’i dhënë shtytje dukurive negative në të gjitha sferat e jetës, pra marrë në përgjithësi lufta në Kosovë i dha shkas dhe mundësi favorizuese shumë dukurive negative. Tashmë do të duhej llogaritur se shoqëria jonë është duke kaluar fazën më të vështirë të këtij tranzicioni. 

Pas largimit të forcave serbe nga Kosova, do të vendoset administrimi Ndërkombëtar ku pas vetës, për pasoj, edhe numri i të huajve sa vinte e rritej, qofshin këta ushtarak, apo edhe civil. Kjo bëri që Kosova për herë të parë në historinë e saj më të re të ballafaqohet me një fluks aq të madh të të huajve, dhe që u përkisnin kulturave, traditave dhe civilizimeve të vendeve të ndryshme. Tani, Kosova u bë një vend dhe një rast i përshtatshëm për të shtrirë ndikim e tyre shoqëri të ndryshme të panjohura për ne, me dukuri negative siç janë; narkomania, alkoolizmi, prostitucioni, kumari, trafikimi i krijesave njerëzore dhe krimi i organizuar kanë qen të panjohura, dhe bile as që është folur ndonjëherë në shoqëritë shqiptare për këto dukuri. Të gjitha këto s’bashku zënë fill në decenien e fundit, dhe për më tepër si trend i kohës fituan epitetin e një “qytetërimi” të ri dhe që karakterizon edhe të “riun modern”. 



Si erdhi deri te kjo shoqëria shqiptare?



Varshmëria nga droga ishte universale, por jo edhe te ne, mirëpo, kjo nuk zgjati edhe shumë ngase edhe Kosova hyri në univers për një kohë, madje edhe atë shumë të shkurtër. Ajo filloi të kontribuoj në “zhvillimin e këtij biznesi” duke shkatërruar gradualisht edhe vetveten. Sepse edhe llogaritet se në aspektin gjeografik Kosova është favorizuese e shumë bizneseve, pra kështu bëri që ky vend të bëhet vend ideal për trafikimin e drogës nga vendet e Lindjes e Perëndimit, pastaj këtë mundësi shfrytëzuan në mënyrën perfektë të gjithë ata grupe që kishin përvojë të mirë në këtë drejtim në të njëjtën kohë duke nxitur edhe krijimin e shumë organizatave në përhapjen e këtij biznesi me shumë përfitime të mëdha. Shoqëria shqiptare, dhe institucionet në veçanti, nuk e shihnin, dhe shohin të udhës që të ndërgjegjësojnë rinin së paku deklerativishtë për të potencuar të gjitha ato dukuri që shpijnë në prishjen e çdo shoqërie. Gjithashtu, kjo mund të vije edhe si rezultat që rinia jonë nuk mund të informohet sa duhet rreth kësaj sëmundje, për vet faktin se ne nuk kemi ndonjë program shtetëror kundër narkomanisë që në raste të tilla rolin e vet të pazëvendësueshëm do ta jepnin të gjitha strukturat dhe institucionet shoqërore e shtetërore, siç mund të përmendim, shërbimin shëndetësor, mediumet, sistemi i përgjithshëm arsimor, feja e shumë të ngjashme. Një mënyrë tjetër e vetëdijesimit mund dhe duhet bërë përmes shembujve të gjallë në të cilat janë duke kaluar shoqëritë para nesh. Por të gjithë këta që u përmenden nuk gjetën forcë dhe mendim të drejt për të ndërhyrë dhe reaguar, ngase sipas tyre kjo krizë konsiderohej si problem që duhet zgjidhur nga të prekurit (në këtë rast prindërit e të infektuarve) dhe jo si problem i gjithë shoqërisë në përgjithësi. Rast që konsiderohet se preokupon vetëm individët. Ndonëse në vende të ndryshme të Botës ekzistojnë ministri të posaçme apo këshilla të lartë që kujdesen për gjendjen e të rinjve, te ne as që mund të flitet për këtë, me përjashtim të kohës kur afrohen zgjedhjet, ku dalin disa ministra duke bërë disa betime false se do të kontribuojnë në ngritjen dhe avancimin e tyre, mirëpo çfarë ndodhë të nesërmen e gjithë ajo zhurmë e tyre shuhet, sepse ajo që i ka vlerë për të zënë vend dhe pozitë në Parlament apo diku tjetër, tashmë atë e ka realizuar ndërsa betimet false të tyre parazgjedhore janë shuar. 



Cilat janë shkaqet që shtyejn të riun të bëhet përdorues i drogës?



Nuk është e thjeshtë që të diskutohet për këto shkaqe që shtyejn të riun të bëhet përdorues i këtij bari. Sepse që në fillim të këtij nëntitulli duhet të përmend se njëra ndër rrethanat më favorizuese që i “ndihmon” të rinjtë është shkolla, ambient ku rinia shkollohet dhe edukohet. Kjo e fundit do të duhej të mos përmendej në këtë vend, mirëpo, viteve të fundit, në vend që shkolla të ishte institucioni i vetëm ku të rinjtë të edukoheshin dhe arsimoheshin, ndodhë e kundërta e gjitha kjo është bërë një mjet dhe mënyrë më e përafërt e përhapjes së shumë dukurive negative. E themi këtë sepse jemi dëshmitarë te një realiteti të hidhur të cilin jemi duk e kaluar dhe përjetuar çdo ditë. Hapja e shumë lokaleve dhe klubeve të ndryshme pranë shkollës, kjo një rast i mirë që të rinjtë mund të argëtohen dhe pa kurrfarë presioni qoftë prindëror apo të edukatorëve të tyre, të shfrytëzojnë të gjitha mënyrat e argëtimit që konsiderohen nga ata, edhe si trendë të kohës. Alkooli, duhani, droga, muzika dhe shumë skena tjera të paturpësisë që shfaqen në këto lokale janë edhe një mundësi e “mirë” që të rinjtë të kalojnë pushimin e gjatë në shkollë. Por, edhe ata të cilët u infektuan nga kjo dukuri ishin zakonisht ata të cilët kishin depresion të ndryshme, disa e përdorin drogën vetëm për t’i bërë shoqëri shokut apo mikut me të cilin rri, dikush e përdorë këtë për tu larguar nga problemet, apo realiteti duke menduar se nëpërmjet kësaj rruge të mund të largojë dëshpërimin, dikush bëhet përdorues i kësaj në fillim nga kureshtja për të ndier se çfarë shije ka, tjetri llogarit mosmarrëveshjet që ka në familje, ndonjë dashuri e pasuksesshme, suksesi i pamjaftueshëm në shkollë, dhe për t’iu shmangur kësaj dhe në kombinim të mbushjes së kësaj zbrazëtie ata bëhen të m’varur nga një substancë që për momentin mund t’i sjell kënaqësi, mirëpo pasojat e me vonshme janë shumë më të mëdha, se nëse në fillim është bardh çdo gjë për të, (duke llogaritur edhe barin të cilin e përdorë), fundi i saj do t’i sjell të zeza të rënda. Shtresa e cila vazhdon të jetë e prekur nga kjo dukuri janë grupmosha 16-19 vjeç dhe 20-24.

Duke kaluar nëpër këtë gjendje të vështirë me të cilën është duke u përballur shoqëria jonë, duhet përmend këtu edhe faktorin tjetër që do të kishte një rol shumë të rëndësishëm në zhdukjen e kësaj dukurie dhe në ruajtjen e një shoqërie të shëndosh. Pra është familja e zgjeruar ajo e cila konsiderohet se do të kishte suksese në ruajtjen e shoqërisë nga këto sëmundje. Familja e zgjeruar do të siguronte një shoqërizim të mjaftueshëm të fëmijëve, këshilla e nënës apo babait, në një familje të ngushtë apo të vetme, vështirë se do të mund të ndiqej nga një fëmijë kokëfortë, ndërsa ndikimi i kombinuar i anëtarëve të një familje të zgjeruar, është i efektshëm kundër pabindshmërisë apo padëgjueshmëris së fëmijëve. Dhe duke u rritur në një atmosferë shoqërizuese, e cila siguron kontakte të afërta me anëtarët e tjerë të familjes, është shumë më vështirë të vije deri te humbja e kontrollit ndaj fëmijës, sesa në një familje bërthamë, ku në të shumtën e kohës anëtarët e saj janë të huaj dhe mysafir në shtëpi, dhe në një rrethanë të tillë shumë me lehtë humb kontrolli në familje.



Cili do të ishte sukses i garantuar për të parandaluar këtë dukuri?



Shmangja e tërësishme dhe mënyra e vetme për tu larguar nga dukurit e shëmtuara, është mbështetja tek Allahu xh.sh, dhe respektimi i urdhrave dhe obligimeve fetare në veçanti. Këtu duhet përmendur, se masa më efikase në këtë drejtim është pikërisht ë edukata fetare, sepse i riu i cili edukohet në këtë frymë ai assesi nuk do të lejoj të bie në aso grackash të rrezikshme për jetën e tij. Edukata familjare, sidomos familja e zgjeruar do të ndihmonte në ruajtjen e rinis në binar të drejt. Shkolla, një vatër e dijes ku duhet të shfrytëzohen të gjitha mundësit për mbrojtjen e rinisë nga dukurit negative. Pra, të gjithë duhet të jemi kontribuues të ruajtjes së rinisë, pasi ata janë drejtues të së nesërmes. Duke dashur ta përmbyll këtë temë dua të shtojë edhe këtë se atë që mund ta bëjë ligji, rrallë kush se mund ta kontestojë, dhe këtë për një arsye, se me nxjerrjen e një ligji i cili do të sanksiononte përdoruesin me masa të rënda ndëshkimi, atëherë me siguri se përmasat e kësaj dukurie do të vinin në rënie, ose zhdukur në tërësi. Nuk gjendet rrugë më e mirë për t’i shërbyer vullnetit të Allahut dhe tërë njerëzimit. Nuk ka thirrje më të mirë, se oferta për tu shtrirë dorën viktimave të goditura të shoqërisë bashkëkohore.

Jeta do të ishte e bukur...., por vetëm nëse do t’i jepnim kuptim dhe përmbajtje të bukur do të arrinim qëllimin e kësaj të parës.

Droga Dhe Parandalimi i Saj.....!

Është një rrjet aq mirë i organizuar i prodhimit, përpunimit, distribuimit dhe përdorimit të drogës, saqë edhe masat më të rrepta legale nuk kanë gjasa për një kohë të gjatë ta zhdukin. Mbetet që të kufizohen këto kanale të thella, që të ndërgjegjësohet rinia jonë dhe së paku deklarativisht të potencohen rrethanat parandaluese dhe favorizuese që çojnë në një ekspansion masovik të kësaj shprehie ogurzezë. Kjo për vetë faktin se deri më sot nuk kemi një program nacional kundër narkomanisë, në të cilin rolin e vet të pazëvendësueshëm do ta jepnin të gjitha strukturat dhe institucionet shoqërore e shtetërore, siç janë shërbimi shëndetësor, organet e rendit e të përndjekjes, mediumet, sistemi i përgjithshëm arsimor, feja e të ngjashme. Sugjerimet e mësipërme nuk janë ndonjë parafrazim megaloman, por një përvojë mjaft dobiprurëse që vite me radhë po zbatohet në vendet e zhvilluara perëndimore dhe SHBA.

Në kuptimin gjithpërfshirës droga paraqet një varg materiesh psiko-aktive, të cilat po qe se konsumohen nga ana e njeriut kanë aftësi që të ndryshojnë dhe dëmtojnë seriozisht integritetin psiko-fizik të subjektit i cili i përdorë, gjegjësisht i keqpërdorë ato. Thuhet me të drejtë se abuzimi me këto substanca psikotrope është një problem i madh shoqëror dhe shëndetësor mbarëbotëror, ngase pasojat që dalin nga efektet e drejtpërdrejta dhe të tërthorta nga kjo shprehi e kobshme morbogjene janë shumëfish të dëmshme për vetë individin që është bërë rob i marrjes pa masë i materieve dehëse, si dhe për rrethin më të gjerë social ku jeton dhe vepron ky ose një grup më i madh abuzuesish të drogave.

Që të kemi një ide më të qartë mbi këtë fenomen të rrezikshëm mediko-social, dhe jo vetëm kaq, fillimisht do t’i referohemi definicionit mbi varshmërinë nga droga që kohëve të fundit e ka dhënë Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), në të cilin tekstualisht thuhet: Vartësia nga droga paraqet një gjendje të intoksikimit (helmimit) periodik ose kronik me droga natyrale, gjysmësintetike, dhe e cila karakterizohet me një dëshirë dhe apasion të prafrenueshëm që të merret me çdo kusht, prirje për të rritur dozën (toleranca), varshmëri fizike dhe psikike dhe veprimit destruktiv mbi personalitetin e narkomanit. Problemi del se është edhe më i mprehtë kur kihet parasysh fakti se kjo epidemi moderne më së shumti prek rininë, ardhmërinë e çdo komuniteti, në tërë globin, duke mos kursyer asnjë shtreë sociale dhe përkatësi nacionale dhe konfesionale. Dukuri pothuajse e pashmangshme që shoqëron çdo abuzim me këto lëndë shkundulitëse është shfaqja e sindromit abstinencial fill pas ndërprerjes së konsumimit të drogës, shpeshherë edhe me simptome dhe komplikime më të rënda se substanca që ka shkaktuar këtë varshmëri këmbëngulëse.

Në këtë grup materiesh nootropike, para së gjithash, sipas klasifikimit më të ri të çrregulliomeve mentale, që vijnë si rezultat i përdorimit kompulsiv, bëjnë pjesë këto nëngrupe substancash distimike:

*
alkooli
*
opiatet
*
kanabinoidet
*
sedativet dhe hipnotikë
*
kokaina
*
kofeina dhe stimulues të tjerë të sistemit qendror nervor
*
halucinogjenët
*
duhani
*
tretësit që avullohen
*
adikcioni me më shumë lloje drogash njëkohësisht.

Duke patur parasysh objektivin e këtij diskutimi, aspektin teorik dhe praktik të kësaj materie kaq voluminoze, do të shqyrtojmë përciptazi shkaqet dhe faktorët që sjellin deri tek paraqitja dhe përhapja me përmasa kërcënuese të këtij vesi kompleks që me një shpejtësi marramendëse dëmton dukshëm mirëqenien e mbarë njerëzimit, pa mos anashkaluar edhe mjedisin tonë vulnerabil. Përkundër ligjeve dhe konventave antidrogë që ka miratuar çdo shtet, dukuria e narkomanisë sa vjen e po bëhet më aktuale, ngase po rritet numri i konsumuesve të rinj, bile edhe ndër nxënësit e shkollave fillore.

Është një rrjet aq mirë i organizuar i prodhimit, përpunimit, distribuimit dhe përdorimit të drogës, saqë edhe masat më të rrepta legale nuk kanë gjasa për një kohë të gjatë ta zhdukin. Mbetet që të kufizohen këto kanale të thella, që të ndërgjegjësohet rinia jonë dhe së paku deklarativisht të potencohen rrethanat parandaluese dhe favorizuese që çojnë në një ekspansion masovik të kësaj shprehie ogurzezë. Kjo për vetë faktin se deri më sot nuk kemi një program nacional kundër narkomanisë, në të cilin rolin e vet të pazëvendësueshëm do ta jepnin të gjitha strukturat dhe institucionet shoqërore e shtetërore, siç janë shërbimi shëndetësor, organet e rendit e të përndjekjes, mediumet, sistemi i përgjithshëm arsimor, feja e të ngjashme. Sugjerimet e mësipërme nuk janë ndonjë parafrazim megaloman, por një përvojë mjaft dobiprurëse që vite me radhë po zbatohet në vendet e zhvilluara perëndimore dhe SHBA.

Meqë momentet etiologjike janë të shumta, faktorët dhe rrethanat që shpien deri në përhapjen e narkomanisë do t’i klasifikojmë në tre grupe, edhe atë: faktorët që përcaktojnë personalitetin e narkomanit, kushtet socio-ekonomike dhe vetë substanca psikoaktive si faktor provokues.

1.
Për sa i takon veçorive që karakterizojnë tiparet e personit që konsumon drogë, mund të thuhet se në rastet tipike këto subjekte janë adoleshentë psiko-labil të cilët përveç tjerash jan
ë intolerant ndaj streseve dhe traumave fizike dhe psikike, endacakë me teke të çuditshme, psikopatë latentë që janë personalisht të papjekur, neurotikë dhe individë që i përkasin grupit “border line”, si dhe një dyzinë delikuentësh që i ka inaktivizuar për punë kreative ndjenja e mosbesimit dhe agresivitetit.

1.
Më të akuzuar dhe njëherit më të prevenueshëm janë konditat socio-ekonomike, në të cilin rolin dominant e ka funksionimi i shëndoshë i mjedisit familjar me të gjitha premisat e harmonizuara morale dhe materiale. Ambienti ku rinia shkollohet dhe edukohet, pa dyshim, ndikon pozitivisht dhe në shumë raste negativisht në paraqitjen e kësaj dukurie të mbrapshtë. Raportet e këqija ndërnjerëzore që ekzistojnë dhe në mënyrë perfide maskohen nga udhëheqësit lokalë irritojnë të rinjtë, të cilët janë më të ndjeshëm ndaj padrejtësive, edhe ashtu zhgënjyese, papunësia dhe neglizhimi pothuajse total i shtetit ndaj të rinjve kontribuon në shtimin e numrit të narkomanëve.

1.
Substancat e ndryshme psioko-aktive, me cilësitë e tyre toksike dhe farmakoterapeutike, përbëjnë një moment tjetër inicues dhe favorizues që të rritet pa ndalë aradha e atyre që shpëtimin idilik e kërkojnë dhe gjenë tek droga, ose siç shprehet një psikiatër i njohur i Zagrebit, Ceriq, tek “patericat kimike”.

Për sa u përket të dhënave epidemiologjike dhe statistikore mbi numrin e përgjithshëm të narkomanëve nëpër vendet e ndryshme të botës, duhet të jetë i rezervuar mbi saktësinë dhe prezentimin real të gjendjes faktike, ngase eksperienca ka treguar se për çdo të regjistruar si viktimë e lëndëve të ndryshme që e harlisin gjendjen mendore dhe shpirtërore vinë së paku edhe 10 individë që fshehtas e përdorin drogën, d.m.th. as edhe më të afërmit nuk e dinë se i pikasuri është narkoman.

Megjithëkëtë, sot llogaritet se në përmasa botërore ka më se 200 milionë narkomanë aktiv, nga të cilët dy të tretat e përbëjnë grupmoshën deri në 28 vjeç, kurse nga numri i mësipërm rritet përqindja e atyre 12-13 vjeç, që sigurisht duhet të na brengosë të gjithëve. Ajo që duhet të theksohet këtu është se, në dy dekadat e fundit është dyfishuar numri absolut dhe relativ i përdoruesve të drogës si rezultat i rënies së bllokut socialist. Vlen të përmendim se toksikomania i përngjet një sëmundje infektive, ngase çdo konsumues droge patjetër në këtë lojë të rrezikshme e fut herët a vonë shokun e vet më të ngushtë. Ajo që i shtyn të rinjtë tanë, sidomos, që të provojnë njëherë drogë dhe më pas të mos ndahen kurrë nga ajo, qëndron në të dhënën që çdokush më e din, se përfitimet nga kontrabanda me drogë janë astronomike dhe brenda natës.

Duhet të na shqetësojë fakti se, edhe përdorimi legal i medikamenteve anksiolitike, hipnotike, bile edhe narkotike, që arsyetohet fare lehtë nga mjekët me anë të recetave, indirekt shton kuotën e narkomanëve. Duke analizuar të dhënat komparative statistikore mbi përmasat e narkomanisë nëpër vendet e ndryshme të botës, mund të thuhet se në trevat tona narkomania nuk është edhe aq e përhapur dhe pikërisht gjendet në stadiumet fillestare, që nuk përjashton mundësinë e një vale të madhe që mund të pllakos në një të ardhme të afërt. Kjo para së gjithash kur dihet mentaliteti ynë patologjik për të fituar para me batakçillëqe alla kollumbiane.

Derisa jemi tek shkoqitja e faktorëve stimulues dhe inhibues të kësaj dukurie me pasoja të rënda shëndetësore dhe implikime të parenovueshme socio-ekonomike, është e udhës të pranojmë si tepër inkurajuese studimet e shumta nëpër SHBA, të kryera nga Instituti Nacional i Abuzimit me Drogë (NIDA), në të cilat është konstatuar se masat e ndryshme preventive deri në 50% kanë ulur numrin e narkomanëve ndër adoleshentë për një periudhë kohore 10 vjeçare. Më tutje në këtë raport vihet në dukje se, programi parandalues ul koston e shpenzimeve për 4 herë në mjekimin dhe shërimin definitiv të një narkomani. Cilat janë, pra, këto masa profilaktike që mundësojnë një efikasitet të tillë kundër kësaj sëmundje sociale? Para së gjithash, duhet punuar më tepër me prindërit dhe arsimtarët të cilët rrisin dhe edukojnë brezin e ri, gjë të cilën në rend të parë duhet ta bëjë personeli mjekësor në krye me mjekët familjar, psikiatrët, psikologët, sociologët dhe pedagogët.

Vuajtjet e shumta jetësore na kanë mësuar se një e keqe nuk shkon e vetmuar, andaj edhe ky “dëfrim” rrënues përcillet me rritjen e numrit të të sëmuarve nga hepatiti, SIDA, si dhe kriminalitetit në formë vjedhjesh, dhunës, prostitucionit dhe vrasjeve. Një gabim tjetër ndër ne bëhet kur i stigmatizojmë narkomanët, të cilët edhe më tepër mbyllen në botën e tyre të pashpresë, duke i çuar të njëjtit kah gremina e izolimit dhe bojkotimit social dhe profesional. Duhet të dijmë se edhe ata janë njerëz të cilëve u duhet ndihmë jo vetëm mjekësore, por edhe mbështetje morale e materiale për një risocializim sa më human, qëndrim ky i cili shumë do të rriste numrin e atyre që do të heqin dorë nga ky aktivitet keqbërës.

Dr. med. Musli Ferati

Të Mblidhemi Të Gjithe Dhe Ti Themi Jo DrogëS!!!

DROGA Në Shqipëri 40 mijë përdorues

Perdoruesit e droges ne vendin tone, mbeten ne shifra teper te larta dhe shqetesuese. Statistakat me te fundit, raportojne rreth 40 mije perdorues, nga te cilet 8000 mije kane nevoje per trajtim, nje nga te cilat eshte ajo me metadon qe po perdoret. "Behet fjale nga 30 deri ne 40 mije perdorues qe jane te gjitha llojet e drogave. Flasim per 8 mije perdorues qe jane perdorues qe duan terapi, persona qe mund te injektojne ose qe perdorin heroine, dhe kjo mbahet si nje nga format me te renda te droges. Ne Tirane behet fjale per 130 kliente qe marrin terapi perdite, po ketu mund te shtojme 55 ne Durres, pese ne Elbasan dhe Vlora e Korca edhe 100 te tjere", tha Genci Mucollari, "Aksion plus".
Klodiani ka qene nje perdorues droge qe prej 12 vitesh. Tashme ai trajtohet prane qendres "Aksion plus", me metadon. Eshte nga Tirana dhe ka qene vetem 17 vjec kur ka nisur drogen. Pse e filloi, ku e blinte dhe ku i gjente parate, per ta blere ate. Ja se cfare tregon ai per Alsat: "E kam filluar me shiringe, ngaqe me thoshin qe te ben me mire nga te gjitha llojet e tjera, nga cigarja, nga hunda. Drogen e blija. Ne fillim ma kane dhene te tjeret, pastaj normal, e kam blere. Si fillim me ka shkuar pese mije leke, pastaj me kalimin e kohes erdhi duke u rritur. Tani ka shkuar 15 mije, 20 mije, 30 mije. Leket, mbledh hekura, i merrja te shtepise. Shenjat e problemeve kane filluar pas nje jave, dy jave e gjysem, aty ka nisur pagjumesia, dhimbje kockash, streset. Kam perfunduar dhe ne spital, kam kaluar overdoze. Apeli im eshte qe te heqin dore para kohe, para se te jete vone. Se te jete vone pastaj do behen shume pishman, do arrijne te kuptojne se ca flas une pastaj. Une nuk do ti kthehem me", rrefen Klodi.
Kjo ishte historia e Klodit, nga qyteti i Tiranes, i cili mund ti mbijetonte droges, dhe ti kthehej serish normalitetit. Ai mundi ti thoshte asaj stop ne kohe, per te shpetuar jeten e tij e per te mos qene me ne listen e gjate te perdoruesve te droges.


Ylli: Të rinjtë e Tiranës, përdoruesit më të medhenj të drogës

Te rinjte e Tiranes, si dhe te qyteteve me te medha ne vend, konsiderohen si grupet me te medha te perdorimit te droges. Alban Ylli, drejtori i Shendetit Publik, thote per Alsat se rreth 6-7% e te rinjeve, perdorin droge duke filluar nga me te lehtat, si tymosja e hashashit, e deri tek kokaina, heroina, me injeksione. Por pervec te rinjve, ne grupet e riskut futen dhe ata qe kane semundje, seksualisht te transmetueshme si HIV/AIDS. "7-9 per qind e te rinjve te shkollave te mesme jane ekspozuar ndaj drogave ne mjediset shkollore ose rreth tyre. Pra, u eshte ofruar perdorimi i nje droge prane mjedisit te shkolles, cka do te thote qe trafikantet e droges, funksionojne tashme kudo, edhe prane shkollave", tha Ylli.
Persa i perket grupmoshave, ato jane nga me te ndryshme, duke perfshire ketu dhe moshat e mesme, por nderkohe nuk mund te perjashtohen edhe te moshuarit, thote drejtori i ISHP-se. "Kemi edhe mosha te tjera, edhe 40 vjecaret. Nuk kemi te dhena mbi personat te moshuar, por nuk perjashtohen. Megjithate bazuar ne sistemet e informacionit qe disponojme per momentin mund te themi qe nuk jane ato grupet me risk me te larte", tha Ylli. Per here te pare, vendi yne sipas Alban Yllit, pritet te kete nje strategji kombetare , e cila, do te raportoje shifra te sakta zyrtare, grupet e riskut si dhe moshat e perdoruesve.

Çfarë janë drogat? Çfarë ndikimesh kane ato tek perdoruesit?

Çfarë janë drogat?

Teknikisht, drogat janëlëndë kimike të cilat ndikojnë në funksionimin normal të
trupit dhe/ose të trurit.Jo të gjitha drogat janë të paligjshme. Për shembull, kafeina (e cila gjendet
në kafe ose në pijen “Coca-Cola”), nikotina (e cila gjendet në cigare) dhe alkooli teknikisht janë të
gjitha droga të ligjshme edhe pse zakonisht nuk quhen të tilla. Barnat, si ato që shiten me recetë të
lëshuar nga mjeku ashtu edhe ato që shiten pa recetë nëpër farmaci, janë droga të ligjshme të cilat
na ndihmojnë të shërohemi nga sëmundjet, megjithëse edhe me to mund të abuzohet.Drogat e
paligjshme janë droga të cilat janë kaq të dëmshme saqë vendet në mbarë botën kanë vendosur t’i
vendosin nën kontroll. Këto vende kanë miratuar disa ligje ndërkombëtare, në formën e
konventave të Organizatës së Kombeve të ashkuara, të cilat përcaktojnë se cilat droga duhen
vendosur nën kontroll.
Të gjitha drogat të cilat trajtohen në këtë broshurë janë të paligjshme. Kjo do të thotë se, në
përgjithësi, është kundër ligjit nëse mban, përdor ose shet droga të tilla në gjithë botën. Drogat,
në përgjithësi, kanë disa emra me
të cilët quhen në zhargonin e rrugës, dhe në këtë broshurë do të gjeni disa prej tyre. Megjithatë,
nuk bëhet fjalë për një listë të plotë dhe drogat mund të kenë emra të tjerë në vendin apo në
qytetin ku jetoni ju. Gjithashtu, këto emra mund të ndryshojnë edhe me kalimin e kohës. Emrat e
drogave në zhargonin e rrugës nuk kanë lidhje me fuqinë apo pastërtinë e një droge. Të gjitha
drogat e paligjshme kanë një efekt të menjëhershëm fizik, për të cilin mund të lexoni në këtë
broshurë. Por drogat mund të pengojnë shumë edhe zhvillimin psikologjik dhe emocional, sidomos
te të rinjtë. Në të vërtetë, drogat mund të shkatërrojnë potencialin e atyre që i përdorin, të cilin
ata nuk mund ta rifitojnë kurrë më, sepse drogat kthehen në një lloj zëvendësuesi të mekanizmave
që na duhen në jetë. Edhe pse drogat në këtë broshurë përshkruhen veçmas, ato shpesh përdoren
sëbashku. Kjo përzierje e drogave mund të ketë pasoja të rënda dhe të paparashikueshme për
trupin dhe mendjen e përdoruesve. Së fundmi, duhet thënë se drogat turbullojnë
aftësinë gjykuese të përdoruesve të tyre. Kjo do të thotë se shpesh përdoruesit e drogave marrin
rreziqe më të mëdha, siç është, për shembull, seksi i pambrojtur. Kjo shkakton infeksion me hepatit
ose me HIV si edhe me sëmundje të tjera të transmetuara seksualisht.

Kokaina

Çfarë është?
Kokaina është një pluhur i bardhë ose ngjyrë qumështi, i cili vepron si stimulues i fuqishëm.
Kokaina nxirret nga gjethet e bimës së kokës. Gjatë rrugës, mund të tretet ose të “pritet” me lëndë
të tjera me qëllim që të rritet sasia. Droga “crack” është një kokainë e cila është përpunuar më tej
me amoniak ose bikarbonat natriumi (sodë buke) dhe ngjan si flokëza ose kokrriza të vogla.

Si merret?

Zakonisht, kokaina thithet me hundë ose injektohet, ndërsa droga “crack” tymoset si duhani.
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Kokaina i jep përdoruesit një ndjesi gjallërie shpirtërore dhe e vendos në një gjendje euforie.
Gjithashtu, shpesh përdoruesi provon një rritje të përkohshme të niveleve të gatishmërisë nervore
dhe të energjisë dhe një shtyrje në kohë të urisë dhe të lodhjes.
Cilat janë rreziqet që lidhen me përdorimin e kokainës?
Efektet afatshkurtra përfshijnë humbjen e oreksit, shpejtimin e frymëmarrjes dhe rritjen e
temperaturës së trupit dhe të rrahjeve të zemrës. Përdoruesit mund të sillen në mënyrë shumë të
çuditshme dhe të parregullt dhe, ndonjëherë edhe në mënyrë të dhunshme.Doza të tepërta të
kokainës mund të
shkaktojnë edhe konvulsione, krizë epilepsie,hemorragji cerebrale ose mosfunksionim
tëzemrës.Përdoruesit afatgjatë të kokainës rrezikojnë të kenë një mori problemesh shëndetësore,
disa prej të cilëve varen nga mënyra se si e marrin këtë drogë. Thithja me hundë e kokainës
dëmton shumë rëndë indet e hundës; tymosja mund të shkaktojë probleme të aparatit të frymëmarrjes;
ndërsa injeksioni mund të shkaktojë abscese ose sëmundje infektive.


Rreziqe të tjera,pavarësisht mënyrës si merret droga,përfshijnë varësinë e fuqishme psikologjike,k
equshqyerjen, rënien në peshë, humbjen e orientimit, apatinë dhe një gjendje që ngjan me
psikozën pananojake.
Rreziqe të tjera
Përzierja e kokainës me alkoolin është një kokteijl i rrezikshëm dhe mund të rrisë ndjeshëm
mundësinë e vdekjes së papritur.

EKSTAZA

Çfarë është?
Ekstaza është një stimulues psikoaktiv, i cili zakonisht prodhohet në laboratorë të paligjshëm. Në
të vërtetë, termi “ekstazë” ka evoluar dhe nuk përdoret për të quajtur vetëm një lëndë kimike por
në të vërtetë një gamë lëndësh të tilla të cilat kanë një efekt të ngjashëm te përdoruesi. Shpesh,
farëdo tablete me stemë tani quhet “ekstazë”pavarësisht përbërjes ës vet kimike. Edhe pse kjo
drogë zakonisht shpërndahet në formën e një tablete, ajo mund të jetë edhe në formë pluhuri ose
kapsule. Tabletat mund të kenë forma dhe madhësi të ndryshme.


Si merret?
Zakonisht gëlltitet por mund edhe të thithet me hundë ose të injektohet.

Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Ekstaza mund të rrisë nivelet e ndjeshmërisë të përdoruesve dhe të shkaktojë një ndjesi afërsie me
njerëzit që i rrethojnë. Kjo drogë mund ta bëjë përdoruesin më shoqërues dhe energjik.


Cilat janë rreziqet që lidhen me përdorimin e ekstazës?
Në periudhën afatshkurtër, ekstaza mund të bëjë që trupi të mos i përfillë sinjalet e problemeve siç
janë dehidratimi, vilania dhe rraskapitja dhe mund të pengojë aftësinë e trupit për të rregulluar
temperaturën. Për më tepër, ekstaza mund të dëmtojë rëndë organe të tilla si mëlçia dhe
veshkat.Ndonjëherë, mund të shkaktojë edhe konvulsione dhe pushim të zemrës. Doza të mëdha të
ekstazës shkaktojnë një gjendje acarimi, ankthi dhe halucinacionesh të rënda.Përdorimi afatgjatë i
ekstazës mund të dëmtojë disa pjesë të caktuara të trurit, duke shkaktuar kështu depresion dhe
humbje të kujtesës.


Rreziqe të tjera

Tabletat ose pilulat që shiten për ekstazë mund të përmbajnë edhe lëndë të tjera që mund të jenë
të rrezikshme dhe që mund të jenë të ndryshme për sa i takon fuqisë dhe pasojave të tyre.




HEROINA

Çfarë është?

Heroina është një drogë që shkakton varësi dhe që ka veti kundra dhimbjes dhe e cila prodhohet
përmes përpunimit të morfinës, një lëndë natyrore e cila nxirret nga bima e opiumit. Heroina e
pastër është një pluhur i bardhë. Heroina e rrugës është zakonisht e bardhë në ngjyrë kafe sepse
përzihet me
lëndë të papastra, çka do të thotë që çdo dozë ndryshon nga tjetra.


Si merret?
Zakonisht injektohet por mund edhe të thithet me hundë ose të tymoset.
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Heroina mund t’u heqë përdoruesve tensionin, ankthin dhe depresionin.Përdoruesi ndjehet i
shkëputur nga lodhja ose dhimbja emocionale ose fizike. Në doza të mëdha, përdoruesi mund të
provojë gjendje euforie.



Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Heroina mund t’u heqë përdoruesve tensionin, ankthin dhe depresionin.Përdoruesi ndjehet i
shkëputur nga lodhja ose dhimbja emocionale ose fizike. Në doza të mëdha, përdoruesi mund të
provojë gjendje euforie.
Cilat janë rreziqet që lidhen me përdorimin e heroinës?
Pasojat afatshkurtra përfshijnë zvogëlimin e bebes së syrit, të përzier, të vjella, përgjumje, paaftësi për t’u përqendruar dhe apati. Heroina shkakton varësi të madhe fizike dhe psikologjike te
përdoruesi. Përdoruesit rrezikojnë të zhvillojnë edhe një shkallë tolerance ndaj kësaj droge, çka do
të thotë se me kalimin e kohës u duhet të marrin doza gjithnjë e më të mëdha për të provuar
efektin që dëshirojnë.Përdorimi afatgjatë i heroinës ka një shumëllojshmëri pasojash të rënda për
shëndetin. Mes të tjerash, mund të shkaktojë rënie të shpejtë në peshë, kequshqyerje dhe
kapsllëk. Heroina mund të shkaktojë edhe çrregullim të ciklit mujor te femrat, përgjumje dhe apati
kronike. Lënia e menjëhershme e heroinës shkakton simptomat e tërheqjes nga ky ves, të cilat
mund të jenë të rënda dhe përfshijnë ngërç,diarre, dridhje, panik, sekrecione të hundës,të
ngjethura dhe djersitje.
Rreziqe të tjera
Përdoruesit rrezikojnë të marrin mbidozë të heroinës e cila mund të shkaktojë gjendje kome dhe
vdekje për shkak të bllokimit të aparatit të frymëmarrjes.


Haluçinogjenët

Çfarë janë?
Haluçinogjenët, ose drogat psikopatike, janë droga të cilat ia ndryshojnë gjendjen e ndërgjegjes
përdoruesit si edhe shkaktojnë lloje të ndryshme halucinacionesh.
Llojet kryesore të halucinogjenëve janëdietilamidi i acidit dilisergjik (LSD), fenociklinida
(PCP),amfetaminat, meskalina dhe psilocibina.
LSD
Dietilamidi i acidit dilisergjik


Çfarë është?
LSD-ja është një drogë gjysmë-sintetike e prodhuar nga acidi lisergjik, i cili gjendet në një
kërpudhë që rritet në bimën e thekrës dhe drithëra të tjera.
LSD-ja, e cila zakonisht quhet edhe “acidi”, është një prej drogave halucinogjene më të fuqishme.
Në rrugë zakonisht shitet në formën e katrorëve të vegjël prej letre me flluska me kokrra ku brenda
përmbahet droga, por shitet edhe në formën e tabletave, kapsulave si edhe në formë të lëngshme.
Është një lëndë pa ngjyrë dhe pa erë, me një shije paksa të hidhur.
Si merret?

Zakonisht gëlltitet.
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Nëse merret LSD, ajo shkakton ndryshime të forta në mendime, humor dhe shqisa, krahas
ndjenjave të afërsisë dhe shoqërimit. Megjithatë, efektet e sakta të LSD-së ndryshojnë në varësi të
gjendjes mendore të përdoruesit dhe mjedisit ku merret kjo drogë.
Cilat janë rreziqet që lidhen me përdorimin e LSD-së?
Në periudhën afatshkurtër, LSD-ja shkakton zhgënjim dhe perceptime të shtrembëruara.Ndryshon
sensi i thellësisë dhe kohës i përdoruesit, ndërsa bëhen më të mprehta ngjyrat, tingujt dhe prekja.
Disa përdorues të LSD-së provojnë mendime dhe ndjenja të forta dhe të frikshme si për shembull
frika se mos humbasin kontrollin, frika nga çmenduria dhe vdekja dhe dëshpërim.
Pasojat fizike janë të vogla në krahasim me pasojat psikologjike dheemocionale. Në të përf shihet
zmadhimi i bebes së syrit, shpeshtimi
i rrahjeve të zemrës dhe rritja e tensionit të gjakut, humbja e oreksit, pagjumësia, thatësirë në gojë
dhe të dridhura.

METAMFETAMINA
Çfarë është?
Metamfetamina bën pjesë në atë grup drogash që quhen stimulues të llojit të
amfetaminës (ATS). Është drogë sintetike e cila zakonisht prodhohet në laboratorë të paligjshëm.Metamfetamina është në formën e pluhurit,të tabletave ose kristaleve që ngjajnë me
copëza qelqi të thyer.
Si merret?
Mund të gëlltitet, të thithet me hundë, tëtymoset ose të injektohet.
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi?
Metamfetamina stimulon një ndjesi mirëqenieje fizike dhe mendore, si edhe
një valë euforie dhe gjendje të gëzueshme shpirtërore. Përdoruesi provon një rritje të përkohshme
të energjisë, e cila e bën përdoruesin të mendojë se mund t’i kryejë më mira aktet fizike ose
intelektuale.Përdoruesi ndjen edhe një shtyrje në kohë të urisë dhe të lodhjes.
Cilat janë rreziqet që lidhen me përdorimin e metamfetaminës?
Në periudhën afatshkurtër, përdoruesit humbasin oreksin dhe fillojnë të marrin
frymë më shpejt. Mund t’u shpeshtohen rrahjet e zemrës dhe mund t’u rritet tensioni i gjakut si
edhe mund t’u rritet temperatura e trupit dhe të djersijnë. Në doza të mëdha, përdoruesit mund të
ndjehen të paqetë dhe të acaruar dhe mund të provojnë goditje paniku.Doza të tepërta të
metamfetaminës mund të shkaktojnë edhe konvulsione dhe vdekje për shkak të mosfunksionimit të
aparatit të frymëmarrjes, hemorragji cerebrale ose
mosfunksionim të zemrës. Përdorimi afatgjatë i metamfetamnës mund të shkaktojnë kequshqyerje,
rënie në peshë dhe zhvillim të varësisë psikologjike.
Kur ndërpritet përdorimi i metamfetaminës,përdoruesi fle për një kohë të gjatë dhe pastaj
zakonisht bie në depresion.
Rreziqe të tjera
Ndonjëherë, metamfetamina bëhet shkak për sjellje agresive, të dhunshme dhe shumë të
pazakontë te përdoruesit.